Udar mózgu – najczęstsze problemy i wskazówki, cz. II

U chorych po udarze mózgu mogą występować zaburzenia przyjmowania, wchłaniania i metabolizmu pokarmów. Wszystko to może prowadzić do rozwoju niedożywienia, które może zwiększyć ryzyko wystąpienia powikłań, wydłużyć czas hospitalizacji, zmniejszyć skuteczność rehabilitacji oraz pogorszyć jakość życia.

Poniżej znajdziesz kolejne wskazówki, jak wspierać Twojego podopiecznego w walce z częstymi przyczynami utrudniającymi spożywanie pokarmów i płynów, a w konsekwencji chronić go przed rozwojem niedożywienia.

1. Ograniczenie sprawności.

   Udar może osłabić mięśnie rąk i dłoni, co utrudni Twojemu podopiecznemu używanie widelców, noży i łyżek ograniczając spożywanie żywności. Ponadto, może mieć trudności w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego jak otwieranie opakowań, zmywanie, przygotowywanie posiłków. Przeszkodą mogą okazać się także problemy z widzeniem. W przypadku ograniczonej sprawności:

   • Zaproponuj podopiecznemu sztućce z większymi i grubszymi uchwytami - są łatwiejsze do trzymania.
   • Zakup podopiecznemu noże z zakrzywionymi ostrzami, które umożliwiają cięcie żywności jedną ręką.
   • Zaproponuj korzystanie z tzw.: „plate guards” – specjalnych pierścieni okalających talerz umożliwiających jedzenie jedną ręką.
   • Wykorzystuj gumowe podkładki pod talerze – nie będą się przesuwać.
   • Jeśli masz taką możliwość, wymień sprzęt kuchenny na taki, który pozwoli podopiecznemu gotować jedną ręką.
   • Zaproponuj podopiecznemu pomoc w przygotowaniu posiłków. Jeśli to możliwe, produkty spożywcze lub higieniczne przełóż w takie opakowania, które podopieczny może z łatwością otworzyć.
   • Aktywizuj wyłączoną stronę ciała – podchodź do podopiecznego od sparaliżowanej strony, wszystkie przedmioty, których może potrzebować i po które będzie chciał sięgnąć umieść po porażonej stronie i również od tej strony go karm.

2. Depresja.

   Według badań, pewna forma depresji występuje przynajmniej u jednej czwartej pacjentów w pierwszym roku po ostrym udarze, a największe ryzyko jej wystąpienia przypada na kilka pierwszych miesięcy po jego przejściu. Zły stan psychiczny może powodować, że Twój podopieczny utraci apetyt, a spożycie ważnych dla procesu zdrowienia składników będzie niewystarczające. Jednymi z najczęstszych objawów depresji są:

   • Utrata zainteresowania przyjemnymi zajęciami,
   • Izolowanie się od bliskich i przyjaciół,
   • Brak zdolności koncentracji,
   • Ignorowanie obowiązków,
   • Przytłoczenie, niezdecydowanie i brak zaufania,
   • Utrata apetytu,
   • Problemy z zasypianiem, bezsenność,
   • Uczucie bycia bezwartościowym, bezradnym i winnym,
   • Zwiększona drażliwość, frustracja,
   • Poczucie braku szczęścia, smutku przez większość czasu,
   • Negatywne myśli: „Życie nie ma sensu”, „Ludziom byłoby łatwiej beze mnie”.

   Jeśli widzisz u swojego podopiecznego oznaki depresji, powiedz o tym lekarzowi i, jeśli to możliwe, skonsultuj go z psychologiem.

3. Deficyty poznawcze.

   Po wystąpieniu udaru Twój bliski może mieć problemy z pamięcią, w tym z tą krótkotrwałą, a tym samym w określeniu, czy zjadł posiłek, co zjadł i czy przyjął leki o odpowiedniej porze. Aby mógł lepiej radzić sobie w nowej sytuacji zasugeruj, aby:

   • Podopieczny przyjmował leki w tym samym czasie każdego dnia (podczas jedzenia, mycia zębów lub wykonywania codziennych czynności),
   • Używał tygodniowego pudełka na tabletki (oddziel leki na każdy dzień i porę dnia),
   • Używał kalendarza lub przypomnień,
   • Nosił zegarek z alarmem,
   • Jeśli to możliwe zostawiał dla siebie karteczki z przypomnieniami, albo odczytywał karteczki, które pozostawisz Ty.

4. Trudności w komunikacji.

   Około jedna trzecia osób dotkniętych udarem może mieć problemy z mówieniem i rozumieniem, co mówią inni. Problemy z komunikacją najczęściej ulegają złagodzeniu w ciągu kilku miesięcy, ale jest to proces bardzo indywidualny. Utrudniona komunikacja może przyczyniać się do poczucia odrzucenia i gorszej rekonwalescencji, m.in. przez zmniejszone spożycie żywności. Komunikację z podopiecznym możesz ułatwić stosując następujące zasady:

   • Używaj krótkich zdań i zadawaj pytania pojedynczo,
   • Nie mieszaj kilku tematów rozmowy na raz,
   • Upewniaj się, co jakiś czas, że wzajemnie się rozumiecie,
   • Używaj wszystkich sposobów komunikacji – rysuj, pisz, gestykuluj,
   • Jeśli to konieczne korzystaj z plansz z obrazkami, literami, czy technologii ułatwiającej komunikację,
   • Rozmawiaj naturalnie i pamiętaj, że Twoim partnerem dyskusji jest osoba dorosła,
   • Uważnie słuchaj i nie poganiaj,
   • Nie kończ zdań za podopiecznego i nie zgaduj – to bardzo frustrujące i zniechęcające,
   • Jeśli nie możecie rozmawiać, bądź blisko – komunikacja to też dotyk, kontakt wzrokowy, gesty i mimika.

   Jeśli Twój podopieczny uczy się nowych sposobów komunikowania się, pomóż mu ćwiczyć jak najwięcej. Bądź cierpliwy i doceniaj każdy sukces.

5. Zmęczenie.

   Zespół zmęczenia poudarowego jest częstym, powodującym niesprawność i uporczywym problemem pogarszającym jakość życia i wyniki leczenia. Twój podopieczny może czuć się zbyt zmęczony, aby wstać z łóżka, a co dopiero udać się do sklepu spożywczego, czy przygotować pełny posiłek. W tej sytuacji:

   • Spraw, aby śniadanie było największym posiłkiem. Najprawdopodobniej podopieczny będzie miał najwięcej energii do jego przygotowania i zjedzenia. Niech ostatni posiłek będzie najłatwiejszy w przygotowaniu i konsumpcji.
   • Jeśli jedzenie bardzo męczy Twojego bliskiego, podawaj go mniej ale rób to częściej.
   • Podawaj więcej płynów - jeśli podopieczny ma trudności z ich połykaniem powinny być odpowiednio zagęszczone.
   • Zaproponuj podopiecznemu korzystanie z półproduktów, jeśli chce gotować sam - mrożonki, wstępnie obrane i umyte owoce i warzywa. Możesz także wstępnie przygotować produkty, z których będzie przygotowywał posiłek.
   • Jeśli podopieczny nie jest w stanie samodzielnie przygotowywać posiłków, a chce być samodzielny przygotuj mu dania, które można zamrozić i odgrzewać.
   • Skonsultuj z lekarzem wprowadzenie wsparcia żywieniowego w postaci specjalnych doustnych preparatów odżywczych.