Udar mózgu – najczęstsze problemy i wskazówki, cz. I

W Polsce na udar mózgu zapada – zależnie od źródła i przyjętej metodologii - od około 60 tys. do 90 tysięcy osób. Niestety w najbliższych latach należy spodziewać się wzrostu tej liczby, co jest związane zarówno ze starzeniem się naszego społeczeństwa, jak i coraz popularniejszymi nieprawidłowościami w stylu życia.

Czym jest udar mózgu?

Występuje, gdy dostarczanie krwi do mózgu za pośrednictwem naczyń krwionośnych zwanych tętnicami zostaje przerwane. Krew może zostać zatrzymana i przestać płynąć do mózgu z powodu zablokowania tętnicy (udar niedokrwienny) lub jej pęknięcia (udar krwotoczny). W efekcie, mózg nie otrzymuje tlenu oraz ważnych składniki odżywczych dla komórek, co prowadzi do jego uszkodzenia.

Każdy z nas powinien wiedzieć, jak rozpoznać wczesne oznaki udaru, aby chronić siebie i swoich bliskich. Natychmiastowe zgłoszenie się do lekarza to szansa szybkiego zastosowania leczenia i uniknięcia trwałych następstw udaru. U chorych dotkniętych ostrym udarem niedokrwiennym obserwuje się utratę około 120 milionów neuronów na godzinę. Czas to mózg!

Poniżej znajdziesz najczęstsze objawy udaru - jeśli u kogoś je zauważysz, nie czekaj na poprawę i dzwoń po pomoc:

1. Opadanie twarzy.

   Czy jedna część twarzy opadła lub zdrętwiała? Poproś osobę, aby się uśmiechnęła. Czy uśmiech jest nierówny?

2. Osłabienie rąk / Zaburzenia równowagi.

   Czy jedna z rąk jest słaba lub zdrętwiała? Poproś osobę o podniesienie obydwu rąk. Czy jedna z nich opada? Czy występują zaburzenia równowagi? Zawroty głowy?

3. Trudności z mówieniem.

   Czy mowa jest niewyraźna? Czy osoba nie może mówić lub ciężko ją zrozumieć? Poproś ją, by powtórzyła proste zdanie.

4. Problemy z widzeniem.

   Czy osoba widzi tylko na jedno oko? Czy obraz się rozmywa?

Jeśli opiekujesz się bliskim, który doświadczył udaru warto, abyś poznał przyczyny, dlaczego na każdym etapie leczenia ważne jest prawidłowe odżywienie organizmu.

Chory potrzebuje większej ilości energii i składników odżywczych w wyniku:

• zwiększenia tempa metabolizmu,
• konieczności wzmożonego wysiłku fizycznego w wykonywaniu czynności dnia codziennego,
• zwiększonego wysiłku spowodowanego zmniejszeniem wydolności oddechowej,
• towarzyszącego chorobie bólu, niepokoju, stanu pobudzenia i splątania.

Poniżej znajdziesz wskazówki, jak wspierać Twojego podopiecznego w walce z częstymi przyczynami utrudniającymi spożywanie pokarmów i płynów, a w konsekwencji chronić go przed rozwojem niedożywienia.

1. Problemy z jamą ustną.

   Zła higiena jamy ustnej może prowadzić do licznych chorób w jej obrębie, a także zmian powodujących ból. To wszystko może skutkować niechęcią do jedzenia. Aby temu zapobiec skorzystaj z poniższych wskazówek.

   • Pomóż podopiecznemu myć zęby, dziąsła i język przy użyciu delikatnej szczoteczki i pasty do zębów.
   • Do mycia zębów bliskiego nie używaj wacików doustnych, które nie czyszczą jamy ustnej odpowiednio.
   • Myj podopiecznemu zęby wtedy, kiedy to konieczne - nie tylko przed snem.
   • Zachęcaj lub pomagaj bliskiemu czyścić jamę ustną przed i po posiłkach, jeśli to możliwe.
   • Zachęcaj podopiecznego do wykonywania regularnych kontroli u dentysty.
   • Zadbajcie o odpowiednie dopasowanie protezy, jeśli Twój bliski jej używa.

2. Dysfagia.

   W ostrej fazie udaru mózgu stwierdza się ją u ok. 50%, a w fazie przewlekłej u ok. 25% pacjentów. To dysfagia jest najczęstszą przyczyną niedożywienia w tym schorzeniu. Może być spowodowana niedowładem mięśni biorących udział w połykaniu, zaburzeniami czucia w obrębie jamy ustnej lub gardła, zaburzeniami koordynacji faz połykania i połykania z oddechem, nieprawidłowym napięciem mięśniowym, zaburzeniami ośrodkowej kontroli połykania lub kombinacją tych wszystkich elementów. To może być dysfagia, jeśli u Twojego podopiecznego występują następujące objawy:

   • Kaszel przed lub po przełknięciu posiłku,
   • Problemy z przeżuwaniem i połykaniem niektórych typów żywności, a szczególnie płynów,
   • Pozostawanie jedzenia w policzkach,
   • Dławienie się niektórymi pokarmami,
   • Krztuszenie podczas posiłku,
   • Ślinienie się, szczególnie podczas posiłku,
   • Chrapliwy, bulgoczący głos po posiłku,
   • Łzawienie oczu,
   • Wydostawanie się posiłku nosem,
   • Ból podczas przełykania.

   Istnieje wiele różnych objawów dysfagii. Większość z nich można zaobserwować podczas i po posiłku.

   Przeczytaj więcej o dysfagii i zmianie diety podopiecznego w celu zredukowania dyskomfortu podczas spożywania posiłków.

3. Utrata apetytu.

   Przyczyn może być bardzo wiele. Brak chęci do jedzenia u Twojego bliskiego może wynikać m.in. z: dyskomfortu podczas jedzenia, ogólnego osłabienia, działań niepożądanych przyjmowanych leków, depresji lub uszkodzeń części mózgu kontrolujących zmysły. Chcąc zwiększyć apetyt:

   • Wybieraj produkty, które są akceptowane i lubiane. Możesz dodać do nich delikatnych ziół i przypraw, aby smak był wyraźniejszy. Unikaj jednak pokarmów ostrych.
   • Zadbaj o estetyczny wygląd jedzenia. Nawet jeśli wymaga ono dużego rozdrobnienia, spróbuj nie mieszać poszczególnych składników, by zachowały swój kolor.
   • W pierwszej kolejności serwuj produkty o większej kaloryczności i zawartości białka.
   • Doceń każdą ilość skonsumowanej żywności.
   • Podawaj posiłki mniejsze, ale częściej.
   • Wybieraj produkty łatwe w przeżuwaniu (jeśli to możliwe) i/lub o konsystencji puree.
   • Zadbaj o spokojną atmosferę posiłku i odpowiedni czas na jego spożycie.
   • Zabierz podopiecznego na powietrze lub spacer, jeśli to możliwe.
   • Nie separuj podopiecznego podczas jedzenia od innych domowników.
   • Jeśli podejrzewasz u podopiecznego depresję, poproś o poradę lekarza.
   • Rozważ z lekarzem wprowadzenie wsparcia żywieniowego w postaci specjalnych doustnych preparatów odżywczych.