Wskazówki dot. opieki nad pacjentem onkologicznym

Opieka nad pacjentem onkologicznym to niezwykle ważna część procesu leczenia. Choć może wydawać się, że to przecież tylko troska o bliską osobę, to rola opiekuna jest szczególnie istotna. Opiekowanie się osobą cierpiącą na nowotwór nie zawsze jest jednak proste - to często praca na pełen etat, która może być wyzwaniem zarówno fizycznie, jak i psychicznie.¹

Opiekunowie spełniają wiele ról, które mogą się zmieniać, w zależności od aktualnych potrzeb osoby chorej. Warto zwrócić uwagę, że mają znaczny wpływ na to, jak będą wyglądały zmagania bliskiej osoby z chorobą. Właściwe wsparcie może ułatwić codzienne życie, w tym realizację planu leczenia, który obejmuje również prawidłowe odżywianie, czy odpowiedni odpoczynek.² Jak zatem dobrze przygotować się do sprawowania opieki nad naszym bliskim, który potrzebuje wsparcia? Na co zwrócić szczególną uwagę?

Jakie role spełniamy jako opiekun zajmujący się bliskim zmagającym się z nowotworem?

Opieka nad chorą osobą może wiązać się z wykonywaniem wielu zadań takich, jak:

• Zajmowanie się codziennymi obowiązkami.
  Są to takie czynności, jak robienie zakupów, podawanie leków, pomoc w zachowaniu higieny osobistej, czy robienie porządków, prania.²
• Dbałość o zbilansowany jadłospis.
  Prawidłowe odżywianie odgrywa kluczową rolę w przebiegu procesu leczenia, wpływając na szybszy powrót do zdrowia, czy złagodzenie działań niepożądanych terapii. Co więcej, odpowiednie żywienie ogranicza prawdopodobieństwo rozwoju niedożywienia u pacjentów onkologicznych, które zwiększa ryzyko wystąpienia komplikacji podczas leczenia, czy rozwoju infekcji.
  
  W zależności od stanu zdrowia chorego, rolą opiekuna w tym zakresie, może być robienie zakupów spożywczych oraz przygotowywanie posiłków. Ponadto - także zachęcanie bliskiego do podejmowania prawidłowych wyborów żywieniowych, czy też pomoc w dostosowaniu żywienia do występujących skutków ubocznych leczenia.³
  
  Kiedy jako opiekunowie widzimy, że bliski nie je lub je bardzo mało, nie wahajmy się i powiadommy lekarza. Powinniśmy otrzymać informację o możliwości włączenia do planu posiłków żywności medycznej, która w małej objętości dostarcza znacznych ilości energii i białka. Jeśli jedzenie doustne jest znikome lub niemożliwe, zgódźmy się na zaproponowane przez lekarza żywienie przez sztuczny dostęp (przez zgłębnik lub PEG), przy wykorzystaniu specjalnych diet. Jako opiekunowie zostaniemy odpowiednio przeszkoleni przez personel medyczny, jak podawać takie żywienie.
• Pomoc w rozwiązywaniu problemów chorego.
  W przypadku utrudnień podczas leczenia, czy rozwoju infekcji, opiekun może pomóc w podjęciu odpowiednich kroków, które pozwolą na rozwiązanie problemu. Osoba sprawująca opiekę może poinformować lekarza o wystąpieniu komplikacji, a także w razie konieczności przygotować pacjenta do pobytu w szpitalu.
• Wsparcie emocjonalne.
  Każdego dnia pacjent onkologiczny zmaga się z emocjonalnymi, fizycznymi, jak i społecznymi skutkami leczenia onkologicznego. Kluczowe jest zatem odpowiednie zaangażowanie i wsparcie chorego.²

Wskazówki dla opiekuna zajmującego się pacjentem onkologicznym

Poniżej znajdziesz 10 najważniejszych wskazówek dla opiekuna wspierającego osobę zmagającą się z chorobą nowotworową.

1. Zbierz jak najwięcej informacji na temat nowotworu, który dotyka bliską Ci osobę.
   Poznaj szczegóły diagnozy, leczenia, a także rokowania. Możesz również dopytać lekarza o zaufane źródła, z których warto byłoby skorzystać.
2. Stwórz listę zadań.
   A najlepiej uporządkuj ją według priorytetów. To ułatwi Twoją pracę!
3. Zadbaj o prawidłowe odżywianie chorego.
   Zacznij od zdobycia informacji na temat zaleceń dotyczących żywienia w danym typie nowotworu. Możesz także zasięgnąć porady dietetyka. Zadbaj o to, aby Twój bliski nie tracił masy ciała podczas leczenia, ponieważ im ten ubytek mniejszy tym lepsze rokowania. Jako opiekun powinieneś również zwrócić uwagę na bezpieczeństwo przygotowywanej żywności, ze względu na szczególnie osłabiony układ odpornościowy chorego w tym czasie. Pamiętaj również, że terapia może m.in. zaburzać odczuwanie smaku i zapachu, powodować nudności czy wahania apetytu, dlatego konieczne jest dostosowywanie posiłków do występujących działań niepożądanych.
4. Rozmawiaj otwarcie z osobą bliską.
   Bądź otwarty na rozmowę i uczucia bliskiej osoby. Poświęć jej tyle czasu, ile potrzebuje na rozmowę.
5. Zadbaj o komfort psychiczny chorego.
   Choroba nowotworowa może wpływać na odczuwanie bezsilności, dlatego dopytaj, czy możesz pomóc ukochanej osobie, zamiast samemu przejmować wszystkie jej obowiązki.
6. Postaraj się o pozytywne nastawienie.
   Dzięki temu sprawowanie opieki stanie się łatwiejsze i przyjemniejsze.
7. Rozpoznawaj i rozwiązuj problemy.
   Bądź czujny i zwracaj uwagę na szczegóły. Dzięki temu szybko zidentyfikujesz problem i będziesz w stanie odpowiednio zareagować. Nie obawiaj się poprosić innych o pomoc czy radę. Szukaj najlepszych rozwiązań dla chorego, jak i dla Ciebie.
8. Zaakceptuj ograniczenia ze strony chorego.
   Pamiętaj, że osoba chorująca na nowotwór może nie być w stanie poczuć smaku przygotowanej przez Ciebie potrawy, ze względu na skutki uboczne leczenia. Musisz to zaakceptować.
9. Postaraj się, aby osoba chora, w miarę możliwości mogła uczestniczyć w czynnościach, które sprawiają jej przyjemność.
   Pomóż bliskiej osobie zachować poczucie "normalności" w chorobie.
10. Zadbaj również o siebie.
    Będąc opiekunem możesz mieć poczucie, że Twoje potrzeby nie są teraz ważne. Pamiętaj jednak, że troska o siebie może pomóc w byciu lepszym opiekunem.^3,4,5