Chemioterapia - działania niepożądane i żywienie

Chemioterapia jest jedną z metod leczenia chorób nowotworowych, której celem jest zniszczenie komórek nowotworowych przy zastosowaniu odpowiednich substancji. W trakcie leczenia stosowanych jest wiele leków, jednak ich działanie jest zbliżone i polega na hamowaniu wzrostu, a tym samym rozprzestrzeniania się komórek rakowych w organizmie chorego. Z zastosowaniem chemioterapii związane jest jednak występowanie działań niepożądanych, które wynikają z działania leków nie tylko na komórki nowotworowe, lecz również na zdrowe komórki organizmu.¹

Chemioterapia - skutki uboczne

Każdy organizm reaguje w inny sposób na zastosowaną terapię onkologiczną. Stopień nasilenia działań niepożądanych chemioterapii zależy od indywidualnej reakcji każdego organizmu.

Najczęściej występujące działania niepożądane to:

• nudności i wymioty,
• biegunka,
• zmiany apetytu,
• zaparcia,
• wypadanie włosów,
• zmiany masy ciała,
• anemia,
• dolegliwości w obrębie jamy ustnej, takie jak ból podczas przełykania,
• podatność na infekcje,
• odczuwanie zmęczenia,
• zmiany dotyczące skóry, takie jak suchość,
• problemy z nerkami,
• zaburzenia koncentracji,
• zmiany nastroju,
• problemy z płodnością.³

Czy działania niepożądane utrzymują się długo?

Znaczna część skutków ubocznych chemioterapii ustępuje w stosunkowo krótkim czasie, jednak warto pamiętać, że część z nich może towarzyszyć Ci nieco dłużej. Może się również zdarzyć, że terapia wywoła długotrwałe uszkodzenia, jednak jest to kwestia bardzo indywidualna, o czym warto pamiętać.³

Niedobory żywieniowe podczas chemioterapii

Skutki uboczne, które może wywołać zastosowane leczenie onkologiczne wpływają na zwiększone ryzyko rozwoju niedoborów żywieniowych.⁴ Spadek masy ciała wśród pacjentów przyjmujących chemioterapię jest powszechnym zjawiskiem. Jako przyczynę wskazuje się niewystarczające przyjmowanie, a także wchłanianie składników pokarmowych, na które w tym okresie może być zwiększone zapotrzebowanie.²

U pacjentów onkologicznych bardzo często stwierdza się objawy niedożywienia, co w znaczący sposób może wpływać na przebieg leczenia, m.in. chemioterapii, a także proces rekonwalescencji. Istotne jest zatem prawidłowe postępowanie żywieniowe w tym czasie, by zapobiec lub spowolnić rozwój niedożywienia. Takie działanie może w istotny sposób poprawić stan chorego, a także efektywność stosowanego leczenia. Nieprawidłowy stan odżywienia pacjenta może mieć wpływ na odroczenie terapii, wydłużenie czasu leczenia i rekonwalescencji, a także zwiększenie częstości powikłań i infekcji. Co więcej, nieprawidłowe odżywienie organizmu może uniemożliwiać zakwalifikowanie chorego do rozpoczęcia leczenia onkologicznego, w tym zabiegu operacyjnego czy chemioterapii.²

Jakie zalety niesie ze sobą właściwe odżywianie w czasie terapii?

• zapewnienie odpowiedniej ilości energii oraz siły,
• lepsze samopoczucie,
• zatrzymanie spadku masy ciała, a tym samym zapobieganie niedożywieniu,
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia infekcji,
• wpływ na lepszą tolerancję przez organizm możliwych działań niepożądanych,
• szybsza regeneracja i powrót do zdrowia.⁵

Jak powinna wyglądać dieta po chemioterapii?

1. Sięgaj po małe porcje lekkostrawnych posiłków, ale stosunkowo często.
   Mniejsze posiłki mogą być lepiej tolerowane przez organizm. Dzięki temu złagodzisz uciążliwe objawy, takie jak nudności, biegunka czy brak apetytu.
2. Wybieraj potrawy, które są łatwe do przeżucia czy trawienia.
   Skutki uboczne chemioterapii w obrębie przewodu pokarmowego mogą utrudniać właściwe przeżuwanie potraw czy ich późniejsze trawienie. Warto sięgnąć wówczas po produkty w płynnej postaci. Dobrym rozwiązaniem może okazać się również uzupełnienie jadłospisu żywnością medyczną w postaci płynnego preparatu odżywczego Resource Refresh o smaku herbaty brzoskwiniowo-miętowej. Produkt ten jest wskazany do postępowania dietetycznego u pacjentów onkologicznych z zaburzeniami zmysłu smaku związanymi z radioterapią lub chemioterapią, niedożywionych lub z ryzykiem wystąpienia niedożywienia. Należy pamiętać, że włączenie do diety żywności specjalnego przeznaczenia medycznego powinno być skonsultowane z lekarzem.
3. Zadbaj o zróżnicowaną dietę po chemioterapii i sięgaj po produkty z każdej grupy produktów spożywczych.
   Dzięki temu zapewnisz swojemu organizmowi odpowiednią ilość różnych składników pokarmowych, zmniejszając ryzyko niedoborów żywieniowych. Zadbaj szczególnie o podstawę, czyli owoce i warzywa, których nie powinno zabraknąć w Twoim codziennym jadłospisie. Jakie owoce można jeść przy chemioterapii? A warzywa? Jeśli to możliwe, zadbaj o różnorodność i unikaj monotonii. Zwróć uwagę na spożycie owoców i warzyw w różnych kolorach, dzięki czemu masz szansę zapewnić sobie odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych.
4. Zwróć uwagę na właściwą podaż białka.
   Składnik ten jest niezbędny do prawidłowej regeneracji organizmu czy też wsparcia układu odpornościowego. Warto zwrócić uwagę, że zapotrzebowanie na białko wzrasta nawet o niemal 70% w chorobie nowotworowej. Spróbuj włączyć do swojej diety białko z różnych źródeł, takich jak np. mięso, jaja, produkty mleczne, owoce morza, ryby czy nasiona roślin strączkowych. Jeżeli nadal dostarczasz niewystarczających ilości białka z pożywieniem, możesz po konsultacji z lekarzem rozważyć włączenie do swojego jadłospisu doustnego preparatu odżywczego Resource Protein. Jest to kompletny pod względem odżywczym produkt wysokobiałkowy, dzięki któremu łatwiej zapewnisz swojemu organizmowi dodatkową podaż tego składnika odżywczego.
5. Zadbaj o prawidłową podaż energii.
   Jest to jedna z kluczowych kwestii obok odpowiedniego spożycia białka, o którą warto zadbać. Brak apetytu, czy problemy z przełykaniem mogą tylko dodatkowo utrudniać dostarczenie odpowiedniej ilości pokarmu. Jeżeli wraz ze swoją codzienną dietą nie jesteś w stanie pokryć zapotrzebowania na kalorie, warto wówczas rozważyć z lekarzem wzbogacenie jadłospisu w wysokoenergetyczne preparaty, takie jak Resource 2.0. Produkt ten dedykowany jest w stanach niedożywienia lub w przypadku ryzyka wystąpienia niedożywienia np. pacjentom onkologicznym w trakcie lub po chemioterapii, pozwoli na zwiększenie podaży energii. Ponadto uzupełnienie jadłospisu tym preparatem pozwala na zmniejszenie ryzyka niedożywienia, poprawiając stan odżywienia.
6. Próbuj różnych smaków i sięgaj po nowe potrawy.
   Twój smak podczas chemioterapii może ulec zmianie, warto więc sprawdzić, które potrawy smakują Ci bardziej. Nie ograniczaj się tylko do posiłków, które spożywane były przez Ciebie przed wprowadzonym leczeniem.
7. Nie zapomnij o regularnym dostarczaniu płynów!
   Zadbaj o właściwe nawodnienie organizmu. Zapotrzebowanie organizmu dodatkowo wzrasta wtedy, kiedy doświadczasz takich dolegliwości jak biegunka czy wymioty. Wówczas dochodzi do zwiększonej utraty wody z organizmu.^6,7,8

Zadbaj o prawidłowe żywienie już dziś i zwiększ szanse na szybki powrót do pełni sił!