Dieta po chemioterapii - porady

Leczenie onkologiczne to jedno z najtrudniejszych wyzwań, przed jakim może stanąć organizm człowieka. Po długiej walce z chorobą szczególnie potrzebujesz wsparcia. Jednym z jego elementów powinna być dobrana do Twoich potrzeb dieta. Przeczytaj, na co warto zwrócić uwagę i jak wzmocnić organizm po chemioterapii i innych sposobach leczenia.

1. Indywidualizacja ma znaczenie

   Zalecenia żywieniowe powinny być zawsze dostosowane indywidualnie. Nie ma jednej, uniwersalnej diety po chemioterapii, czy innej wybranej przez lekarza metodzie leczenia, która będzie odpowiednia dla wszystkich. Ogromne znaczenie ma to, jak przebyta choroba i leczenie wpłynęły na Twój organizm, np. na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Zupełnie inne potrzeby mają osoby w okresie po zakończonym leczeniu nowotworów, np. żołądka, trzustki, niż te podlegające terapii z powodu raka piersi. W pierwszym przypadku, bardzo częsta jest konieczność modyfikacji składu posiłków, ich objętości, czy częstotliwości, natomiast w drugim, najczęściej zalecenia bazują na podstawowych zasadach prawidłowo zbilansowanej diety.

2. Stała kontrola stanu odżywienia

   Niestety, choroba i proces leczenia mogą przyczynić się do rozwoju niedożywienia. Najrzadziej, obserwuje się je u chorych z rakiem sutka, nowotworami hematologicznymi i mięsakami (częstość występowania 30–40%), częściej u chorych na raka jelita grubego, prostaty, oskrzeli (54–64%), a najczęściej w przypadku nowotworów złośliwych górnego odcinka przewodu pokarmowego: rak przełyku, żołądka, trzustki (powyżej 80% przypadków). W każdym jednak przypadku powyższe dane sugerują, że jest to zjawisko bardzo częste. Po zakończeniu leczenia, codzienny jadłospis powinien być skonstruowany tak, by Twój stan odżywienia systematycznie się poprawiał. Jeśli mimo starań spożywanie tradycyjnych posiłków jest dla Ciebie trudne, dokucza Ci brak apetytu lub jesz bardzo mało, rozważ po konsultacji z lekarzem możliwość wprowadzenia do jadłospisu także doustnych preparatów odżywczych np. Resource Protein.

3. Aktywność fizyczna w planie dnia

   Aktywność fizyczna to istotny element prewencji chorób nowotworowych, a także ich nawrotu. Jeśli tylko to możliwe, staraj się żyć aktywnie, ale daj sobie czas na powrót do formy. To nie zawody, a aktywność powinna sprawiać Ci przyjemność. Na początku postaw na spokojne spacery. Dzięki nim pracują wszystkie mięśnie i odpoczywa także umysł. Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, z czasem możesz spróbować ćwiczeń o umiarkowanej intensywności, takich jak jazda na rowerze, szybki marsz, czy nordic walking. Dobrym wyborem może okazać się też pływanie. Takie ćwiczenia powinny zajmować przynajmniej 30 minut każdego dnia.

4. Warzywa i owoce to podstawa

   Nie bez powodu pierwszą grupą pokarmów u podstawy Polskiej Piramidy Żywienia i Aktywności Fizycznej są warzywa i owoce. W wielu badaniach udowodniono, że ich odpowiednie spożycie może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory. To dlatego również po chemioterapii, czy innych metodach leczenia onkologicznego nie może zabraknąć ich w jadłospisie. Najbardziej cenne będą dla Ciebie warzywa i owoce surowe lub blanszowane. Stawiaj na różne kolory – zielone, czerwone, pomarańczowe, fioletowe i białe, bo kryją się za nimi różne witaminy i składniki mineralne. Warzywa i owoce powinny być bazą zup, drugich dań, a także ważnym elementem innych posiłków. Warto uzupełnić menu także o nasiona roślin strączkowych. Jeśli jednak musisz oszczędzać swój układ pokarmowy zrezygnuj z nich, a warzywa i owoce jedz w formie gotowanej i po obraniu ze skórek. Czasami konieczna okazać się może również zmiana ich konsystencji i podanie w formie przetartych sosów, puree, czy zup typu krem.

5. Pełne ziarno, jeśli to możliwe

   Regularne spożywanie produktów pełnoziarnistych jest zalecane osobom zdrowym w prewencji nowotworów, zwłaszcza żołądka i jelita grubego. To, czy również w Twojej diecie powinny znaleźć się takie produkty zależy od tego, jak funkcjonuje Twój układ pokarmowy. Jeśli została zalecona dieta oszczędzająca, łatwo strawna lub dokuczają Ci biegunki, lepszym wyborem będzie pieczywo białe, biały ryż i drobne kasze. Czasami po zakończeniu leczenia polecana jest jednak dieta bogata w błonnik. Jeśli tak jest w Twoim przypadku, do codziennego menu włącz ciemne pieczywo, makaron pełnoziarnisty, grube kasze i brązowy ryż. Jeśli pojawi się zgaga, pieczywo zamień na białe, ale staraj się jeść pozostałe produkty w formie pełnoziarnistej. Jeśli cierpisz na celiakię lub z jakiś przyczyn musisz unikać glutenu, wybieraj, np.: kaszę gryczaną, jaglaną, amarantus i pieczywo bezglutenowe.

6. Nabiał to ważny element menu

   Produkty mleczne, istotne w profilaktyce nowotworów, to ważne źródło białka w Twojej diecie, szczególnie ważnego w okresie powrotu do zdrowia. Wybieraj produkty częściowo odtłuszczone i jak najbardziej naturalne - biały ser, maślanka, kefir, jogurt naturalny, a także mleko. Jeśli nie tolerujesz laktozy, wybieraj produkty bezlaktozowe. Nie zapominaj też o jajach. Ich białko jest uznawane za wzorcowe, co znaczy, że jest dla Ciebie szczególnie wartościowe. Najlepsze będą w formie gotowanej.

7. Mniej czerwonego i tłustego mięsa

   Ilość czerwonego mięsa w tygodniu ogranicz do 700-750 g (masa przed ugotowaniem) i unikaj mięsa przetworzonego w postaci wędlin. Najlepszym wyborem będzie mięso chude, np.: indycze, królicze. Mięso zastępuj też 2 razy w tygodniu rybami, które zawierają dobroczynne tłuszcze i wysokiej jakości białko. Unikaj smażenia. Wybieraj natomiast gotowanie, pieczenie bez dodatku tłuszczu i duszenie. Jeśli smażysz, używaj pergaminu by ograniczyć dodatek tłuszczu, a jeśli grillujesz, skorzystaj z grilla elektrycznego. Lepsze będą dla Ciebie tłuszcze roślinne niż zwierzęce. Dodawaj je do potraw na surowo, np. do sałatek. Dobrym wyborem będzie olej lniany, rzepakowy i oliwa z oliwek.

8. Mniej soli, więcej ziół

   Staraj się zmniejszyć ilość soli, którą używasz podczas przygotowania potraw. Zamiast soli stosuj podczas gotowania większą ilość ziół. Dzięki temu, smak potraw będzie wyraźniejszy i nie odczujesz tak bardzo jej braku. Sprawdzaj również zawartość soli na etykietach produktów, które kupujesz. Jeśli została dodana do produktu, będzie na liście składników. Im wyżej na liście składników, tym większej ilości można spodziewać się w produkcie.

9. Słodycze i alkohol z umiarem

   To zalecenie dla każdego. Odrobina słodyczy nie zaszkodzi, ale ich nadmiaru warto się wystrzegać. Podobnie jest z alkoholem. Podjadanie odbiera apetyt na główne posiłki, przez co zmniejsza się ilość cennych składników, które organizm otrzymuje z dietą. Natomiast tolerancja alkoholu po chemioterapii i innych metodach leczenia może być znacznie gorsza, dlatego warto rozważyć rezygnację z jego spożycia lub znaczne ograniczenia.